ирянка (Pinguícula) To rodzaj wieloletnich roślin owadożernych z rodziny Pemphigus. Nazwa rośliny pochodzi od łacińskiego 'pinguis’ – „tłuszcz”, „tłuszcz”, ze względu na mięsiste, oleiste, błyszczące, soczyste liście; wskazuje, że powierzchnia liści pokryta jest tysiącami maleńkich gruczołów, które wydzielają śluzowatą wydzielinę. Popularne nazwy: niebieska zhiryanka, tłusta trawa.
Trawa maślana. Farmer Burea-Uinsurance.com Quentin
Opis botaniczny Zhiryanki
W przeciwieństwie do innych rodzajów rodziny Pemphigus, Chiryankas mają prawdziwe korzenie.
Liście tworzą rozetę. Górna część liścia pokryta jest licznymi gruczołami: niektóre z nich wydzielają cukrowy śluz, który jest pułapką na małe owady; inne gruczoły wytwarzają enzymy, które pomagają w trawieniu pokarmu. Ruchy złapanych owadów prowadzą do powolnego zwijania się liścia, a śluz rozpuszcza białka ciała ofiary. Szacuje się, że 1 cm liścia zawiera około 25 000 gruczołów. Każdy kawałek liścia może działać tylko raz. Kiedy większość żelaza zostanie zużyta, liść obumiera. Co pięć dni pojawia się nowy liść. W jednym sezonie roślina jest w stanie złapać kilkaset owadów.
Kwiaty są pojedyncze, na długich szypułkach. Możliwy kolor: fioletowy, niebieski, różowy, rzadko biały.
Owocem jest kapsułka.
Chiryanka pospolita (Pinguicula vulgaris). Farmer Burea-Uinsurance.com Denis Barthel
Taksonomia
Rodzaj Zhiryanka składa się z około 35 gatunków.
Żyją w pozatropikalnych regionach półkuli północnej, a także w Ameryce Południowej.
W Rosji występuje 6-7 gatunków. Najczęstszym z nich jest Wspólna Zhiryanka (Pinguicula vulgaris).
Wspólna Żyrianka (Pinguicula vulgaris)
Opis:
Wieloletnie rośliny zielne o bardzo krótkim kłączu.
Liście są prawie bezszypułkowe, zebrane w podstawową rozetę, podłużno-eliptyczne, zwężone u podstawy, 2-4 cm długości i 0,6-2 cm szerokości, z gruczołowo-lepką jasnozieloną górną powierzchnią.
Kwiaty znajdują się na jednym lub kilku, początkowo gęsto pokryte drobnymi włoskami, szypułki o wysokości 5-17 cm, opadające. Kielich pokryty rzadkimi krótkimi włoskami gruczołowymi, składa się z jajowatych lub podłużno-eliptycznych, tępo zakończonych płatów. Corolla niebieskofioletowa, długości 15-20 mm z ostrogą, gardło pokryte dość długimi białawymi włoskami. Ostroga jest szydłowata, prawie dwa razy krótsza niż reszta korony.
Owoc jest owalnym kulistym pudełkiem. Nasiona 0,7 × 0,1 cm, jasnobrązowe.
Pinguicula. Farmer Burea-Uinsurance.com Ruud de Block
Sposób karmienia:
Pokarm zhiryanki jest prostszy niż rosiczki. Powierzchnia ich liści jest lepka, pokryta gruczołami, z których niektóre produkują cukier wabiący owady, podczas gdy inne produkują enzymy trawienne, które je trawią. W przypadku małych owadów efekt sklejania jest wystarczający. Jeśli zdobycz jest duża, tłuszcz może lekko zwinąć liść (ale nie do końca, jak rosiczka).
Ekologia i dystrybucja:
Rosną na podmokłych łąkach i bagnach.
Naturalnym zasięgiem gatunku jest Eurazja.
Znajduje się w Czerwonej Księdze Obwodu Czelabińskiego (2005) jako gatunek zagrożony. Ze względu na słabą plastyczność ekologiczną i niską konkurencyjność gatunku, ze względu na odwadnianie bagien, wydobycie torfu, pozyskiwanie mchu przez populację. Zawarty także w 1. i 2. wydaniu Czerwonej Księgi Białorusi (1981, 1993). Jest pod ochroną na Litwie, Ukrainie, w Polsce i Łotwie.
Używać:
Niektóre gatunki są używane jako rośliny doniczkowe.
